Vakbijeenkomst “Zwarte huid, witte maskers” – het N-woord en de tekst van Frantz Fanon

“Zwarte huid, witte maskers” – het N-woord en de tekst van Frantz Fanon

Met dr Yolande Jansen en drs Grâce Ndjako, UvA

Vanaf volgend jaar werken wij met onze examenklassen in het VWO aan het examenthema “De vraag naar de mens in relatie tot techniek en wetenschap”. Een van de teksten die is opgenomen in de syllabus is een fragment uit “Zwarte huid, witte maskers”, een boek van Frantz Fanon uit 1953. 

We beginnen deze vakbijeenkomst met een korte bespreking van het werk van Fanon en de plaatsing van de tekst in de syllabus (fenomenologie en existentialisme), door Yolande Jansen en Grâce Ndjako, die beiden op de UvA lesgeven over Fanon. Er is ruimte om vragen te stellen. We raden aan om de tekst van Fanon (ongeveer één pagina) door te lezen voor de bijeenkomst. Vervolgens kunnen we napraten terwijl we een lichte maaltijd eten. Na het eten is er tijd om gezamenlijk lesvormen te ontwikkelen.

In deze vakbijeenkomst willen we handvaten meegeven om de betekenis van de tekst te verhelderen, maar ook het gesprek voorbespreken dat in de klas bij deze tekst van Fanon zal horen.
In de tekst beschrijft Frantz Fanon hoe hij zich, als Zwarte man, een object voelt waarvan de eigenschappen zijn vastgelegd door de blikken en uitspraken van witte mensen. Zijn bestaanservaring wordt zodoende vertroebeld en zelfs overstemd door anderen.

Het is een tekst die op meerdere niveaus lastig is om te lezen. Fanon maakt veelvuldig gebruik van het N-woord: bij het samenstellen van deze inleidende tekst voel ik al de kramp die dat woord met zich meebrengt – een spanning waar we ook in de klas een vorm voor zullen moeten vinden. 

Hoe kunnen we met deze tekst omgaan? Wat is de betekenis van het N-woord in onze maatschappij, hoe komt het dat Fanon in 1952 dat woord onbekommerd opschreef, en hoe zorgen we ervoor dat we het gesprek over deze tekst op de beste, meest inhoudelijke manier voeren?

Zie de examensyllabus voor een korte inleiding en het fragment.